Koningswei: groene doorbraak in hartje Tilburg

Tien jaar lang werd er gepuzzeld, getekend en gedebatteerd over de toekomst van het Koningsplein. Nu komt hier Koningswei: een groen stadslandschap met nieuwe woongebouwen, midden in Tilburg. Een plek om te ontmoeten, te ontspannen en te ademen. Landschapsarchitect Kristian Koreman van ZUS [Zones Urbaines Sensibles] vertelt hoe een vraag over ‘een beetje vergroenen’ uitmondde in een ingreep die de halve binnenstad verandert.

Waarom werd het Koningsplein Koningswei?

“Toen de gemeente ons vroeg om het Koningsplein groener te maken, merkten we al snel: dit is geen kwestie van wat extra groen en bomen planten. Het plein lag als een knetterharde, lege vlakte tussen twee sterke stadsdelen: de Piushaven en het centrum. Samen met het college dachten we in radicale scenario’s. Het idee ontstond om de plek niet langer als plein, maar als wei te zien: een open, groene ruimte die verbindt en ontspant. Het is tevens een verwijzing naar vroeger. Voor het gebied rond het paleis van weleer werd namelijk in de 19^e eeuw een groen plan ontworpen. Dat kreeg de naam Koningswei. Nu komt Koningswei terug en staat het wederom symbool voor een andere manier van stad maken. Radicaal groen, toekomstbestendig en bovenal menselijk.”

Koningswei als groene verbinder tussen het vernieuwde Stadsforum (linksboven) en de Piushaven (rechtsonder).

Wat maakt Koningswei anders dan een gewoon stadspark?

“Een park suggereert paden, perken en orde. Koningswei wordt een zachte, democratische ruimte. Een arena-achtige wei waar je zomaar in het gras kunt ploffen, voetballen, picknicken of je kinderfeestje kunt vieren. Omzoomd door zitranden en bomen die op de kolommen van de parkeergarage komen. Woningen krijgen een voordeur aan de wei. De pergola van Jo Coenen blijft behouden en wordt een fijne schaduwplek, begroeid met enorme klimplanten. Koningswei wordt geen keurslijf, maar staat voor vrijheid. Juist die spontaniteit maakt de plek uniek.”

Hoe zijn al die verschillende belangen samengebracht?

“Het mooie is dat we met álle wethouders en colleges om tafel hebben gezeten. Dat zie je zelden met dit soort opgaves. Iedereen had zijn eigen ambities: bereikbaarheid, vergroening, ruimte voor de markt en de kermis. Plot je al die ambities op één kaart, dan past dat niet. Door extreme scenario’s te schetsen, konden we keuzes maken. Zo ontstond een soort van ruil: het Stadsforum blijft plek bieden aan de kermis en de markt, zodat Koningswei maximaal kan vergroenen. Door bestaande bebouwing te slopen kwam er plek voor twee nieuwe woongebouwen. Naast vergroening voegen we zo 364 nieuwe koop- en huurwoningen toe aan de binnenstad.”

Hoe speelt duurzaamheid mee in het ontwerp?

“Koningswei wordt letterlijk een spons voor de stad. Vroeger liepen het plein en de parkeergarage vaak blank, nu houden we water vast in de grondlagen en in een technisch infiltratiesysteem onder het plein. Dat helpt tegen hittestress én voedt de bomen. Ook de binnentuinen van de nieuwe woonblokken doen mee: samen vormen ze één groen landschap. De stad krijgt zo ademruimte en creëren we een gezondere leefomgeving. En dat middenin Tilburg.”

Samen met LEVS en awg architecten zijn de woongebouwen van Koningswei verder vormgegeven. Rechts de pergola van Jo Coenen die behouden blijft.

Waar ben je zelf het meest trots op?

“Dat Tilburg het lef had om groots te denken, trouw is gebleven aan het plan én het geduld had om het vol te houden. Het resultaat is een historische ingreep in de stad, naast de werken van architecten als Van den Broek & Bakema en Coenen. Voor mij voelt het als een bevrijding van een plek die decennialang lelijk en hard was. Nu ontstaat er een aantrekkelijke, groene ruimte die mensen vanzelfsprekend aantrekt. Vanuit welke kant van de stad je ook komt. Ik kan niet wachten tot Tilburgers er gaan chillen en elkaar ontmoeten.”